Πόσοι γνωρίζουν την αληθινή ιστορία της γραφομηχανής;
Σίγουρα οι περισσότεροι την γνωρίζουμε μέσα από τις εκατοντάδες ταινίες στις οποίες εμφανίστηκε .Κάποιοι ίσως κατέχουν μία από τον παππού ή τον πατέρα τους και λιγότεροι από εμάς την έχουν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν ή συνεχίζουν να τη χρησιμοποιούν μέχρι σήμερα.
Πόσοι όμως γνωρίζουν στ’ αλήθειά την ιστορία της γραφομηχανής; H ιστορία της γραφομηχανής ξεκινά στις αρχές του 18ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1714 όταν ένας μηχανικός υδραυλικών εγκαταστάσεων, ο Henry Mills την κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Δυστυχώς από την πατέντα του Mills δεν διασώζονται σχέδια και πιθανότατα να μην υπήρξαν και ποτέ μιας και όπως φαίνεται ο ίδιος συνέλαβε μόνο την ιδέα αλλά δεν προχώρησε ποτέ στο σχεδιασμό και την υλοποίησή της.
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν εμφανίστηκαν κατά καιρούς συσκευές που έμοιαζαν με γραφομηχανές κάποιες εκ των οποίων παρουσίαζαν και σχεδιαστικό ενδιαφέρον στα επιμέρους τμήματά τους όπως του ιταλού Πελεγκρίνο Τούρι (1808) ,και οι οποίες έδωσαν ιδέες στους μεταγενέστερους εφευρέτες.
Βέβαια η πρώτη πραγματική εμφάνιση της γραφομηχανής έγινε με την έλευση του καινούριου αιώνα όταν ο γερμανός δασολόγος και εφευρέτης βαρώνος Κάρλ Φραιχέρ φον Ντράις, που το 1817 εφηύρε την «ντραίζινα» (τον πρόγονο του σημερινού ποδηλάτου κατασκευασμένο από ξύλο και χωρίς πετάλια), προσάρτησε επάνω της μερικά χρόνια αργότερα (1830) την πρώτη γραφομηχανή για να μπορεί να κρατά σημειώσεις στις ομιλίες του κοινοβουλίου. Η συσκευή βέβαια δεν διασώθηκε ως τις μέρες μας αλλά σύγχρονες μαρτυρίες αναφέρουν ότι περιείχε μηχανισμούς μόχλευσης που έμοιαζαν με μικρά μαχαιράκια και χτυπούσαν με φορά από κάτω προς τα επάνω. Κάτι δηλαδή σαν τις σύγχρονες γραφομηχανές. Αυτό προφανώς το είχε κατορθώσει κατασκευάζοντας τις αρθρώσεις των μαχαιριών από μεταλλικό σύρμα.
Την ίδια χρονιά ,το Μάρτιο του 1830 ο αμερικανός Austin Burt έγραψε και κυκλοφόρησε μια επιστολή στη Νέα Υόρκη η οποία διασώζεται μέχρι σήμερα .Μιλά για τον «Τυπογράφο», ένα είδος γραφομηχανής κατασκευασμένο απ’ τον ίδιο ,το οποίο σίγουρα μεν δεν μπορούσε να ανταγωνιστεί σε ταχύτητα ένα επαγγελματία δακτυλογράφο, παρουσίαζε όμως δε μια ευχάριστη και ευανάγνωστη γραμματοσειρά.
Στα χρόνια που ακολούθησαν δεκάδες εφευρέτες προσπάθησαν να δώσουν λύσεις σε πλειάδα τεχνικών προβλημάτων και λεπτομερειών που προέκυπταν. Αξίζει να αναφερθεί το όνομα του ιταλού νομικού απ’ τη Νοβάρα Τζουζέπε Ραβίτσα ο οποίος δημιούργησε το «τσέπαλο σκριβάνο» ,ένα είδος πληκτρολογίου βασισμένο στο πληκτρολόγιο του μουσικού οργάνου της εποχής pianoforte, και στο οποίο ήδη από το 1855 προσάρτησε τον μοχλό επιστροφής κυλίνδρου ,πλήκτρα με μεγάλους και ευανάγνωστους χαρακτήρες, πλήκτρο αλλαγής από κεφαλαία σε μικρά και το αντίστροφο καθώς και την ειδική μελανοταιταινία.
Ακολούθησαν αρκετοί εφευρέτες όπως ο βραζιλιάνος Φρανκίσκο Αζεβέντο (1861),ο αυστριακός Πήτερ Μηττερχόφερ (1864) μέχρι το 1867 που ο αμερικανός Κρίστοφερ Σολς δημιούργησε την πρώτη μηχανή στη σημερινή της μορφή . Το 1873 η γραφομηχανή γίνεται πλέον βιομηχανικό προϊόν, που για πρώτη φορά βγάζει το εργοστάσιο όπλων Ρέμιγκτον (Remington). Το 1914 ο Τζέιμς Σμάθερ παρουσίασε την πρώτη γραφομηχανή της οποίας τα κινητά τμήματα κινούνταν με ηλεκτρισμό. Η μαζική παραγωγή της ηλεκτρικής γραφομηχανής άρχισε το 1930.
Έτσι η γραφομηχανή φτάνει στον 20ο αιώνα αλλά δυστυχώς δεν τον ξεπέρασε καθώς ήδη απ τις αρχές τις δεκαετίας του 1990 αντικαταστάθηκε πλήρως απ τον υπολογιστή. Παρ’ όλα αυτά κάποιες εταιρίες, όπως η αμερικανική swintec αλλά και η ιαπωνική brother θέλοντας να ικανοποιήσουν τους λάτρεις του είδους εξακολουθούν με επιμονή να τις παράγουν μέχρι σήμερα.
Αν και στις μέρες μας γίνεται λόγος να επιστρέψουν οι γραφομηχανές σε κάποιες απ’ τις υπηρεσίες των ισχυρών κρατών όπως η Γερμανία για λόγους αντικατασκοπείας, για τους περισσότερους κοινούς θνητούς θα παραμείνει ένα vintage αντικείμενο που θα τους το θυμίζουν οι αναρίθμητες ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε και για όσους πρόλαβαν να την χρησιμοποιήσουν, ένα διακοσμητικό αντικείμενο στη βιβλιοθήκη τους ή σε κάποια ντουλάπα του σπιτιού για να τους φέρνει στο νου μια εποχή που καλώς η κακώς πέρασε ανεπιστρεπτί.
Στην ιστορία της γραφομηχανής υπήρχαν και πολλές παραλλαγές όπως η μηχανή Enigma που εφευρέθηκε το 1918 από τον Arthur Scherbius και προορίζονται για επαγγελματική χρήση. Το μηχάνημα πωλήθηκε σε διάφορες εκδόσεις σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. αλλά έγινε γνωστή από την εκμετάλλευση της στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο από στρατιωτικές αρχές . Ο εξοπλισμός Enigma αποτελούσε ένα είδος γραφομηχανής, ειδικά σχεδιασμένης για να κρυπτογραφεί μηνύματα.
Ο τρόπος χειρισμού ήταν εύκολος, ο μηχανισμός βασίζονταν κυρίως σε ένα περιστρεφόμενο τροχό που το κινούσε ο χρήστης μέσω ενός περιστρεφόμενου διακόπτη και ανάλογα την θέση του δείκτη στον διακόπτη, τα γράμματα στην γραφομηχανή εκτελούσαν άλλη πορεία και πατούσαν άλλους χαρακτήρες, δημιουργώντας έτσι σύγχυση στο κείμενο. Ένα από τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η μηχανή, ήταν ότι πολλές φορές αντιμετώπιζε δυσκολίες να πατηθούν τα σωστά γράμματα όπως θα έκανε μια κανονική γραφομηχανή. Αυτό βέβαια συνέβαινε γιατί ο μηχανισμός που χρησιμοποιούσε για την αλλαγή των γραμμάτων με αυτά της κρυπτογράφησης ήταν ιδιαίτερα περίπλοκος. Μεταγενέστερα προστέθηκαν επιπλέον τροχοί μέσα στον μηχανισμό για επιπλέον κωδικοποίηση.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης και ο λόγος που οι χαρακτήρες πάνω στην γραφομηχανή δεν είναι με αλφαβιτική σειρά. Το πληκτρολόγιο της γραφομηχανής και των ηλεκτρονικών υπολογιστών τοποθετήθηκαν μπερδεμένα από τον Christopher Latham το 1868 για να μην μπλοκάρουν από την υψηλή ταχύτητά δακτυλογράφησης.