Το αραβούργημα μέσα στον χρόνο και η εξέλιξη του

 

Σε μια μάλλον πιο ακατέργαστη μορφή, μπορούμε να πούμε ότι το αραβούργημα ως διακοσμητικός ρυθμός κατάγεται από τους τεχνίτες της ελληνιστικής περιόδου που δούλευαν στην Μικρά Ασία και σε αρχικό στάδιο περιλάμβανε πουλιά σε ένα εντελώς νατουραλιστικό πλαίσιο.

Υιοθετήθηκε από τους Ρωμαίους (Domus Aurea de l’Esquilino, Pompei) και έφτασε στην πλήρη ωριμότητα του γύρω στις αρχές του 11^ου αιώνα στην Ισλαμική τέχνη, εξού και η λέξη «arabesque». Αν και η λέξη σήμαινε απλά «αραβικό», στην Γαλλία του 16^ου αιώνα , σε ένα λεξικό του 1611 αναφέρεται ως «rebesque» τεχνική.

 

 

Με την υιοθέτηση από τους τεχνίτες του Ισλάμ, γύρω στο 1000 μ.Χ. σχηματοποιήθηκε αρκετά, για θρησκευτικούς κυρίως λόγους, για αυτό τον λόγο δεν περιελάμβανε πουλιά, θηρία ή ανθρώπινες μορφές. Τα θέματα είναι παρμένα αποκλειστικά από τον φυτικό κόσμο, γιατί η θρησκεία απαγόρευε την απεικόνιση προσώπων. Στην ώριμη μορφή του λοιπόν, το αραβούργημα χαρακτηρίζεται από ρυθμική και συμμετρική επανάληψη ως προς έναν άξονα.

 

 

Για τους μουσουλμάνους, οι μορφές αυτές, στο σύνολό τους, αποτελούν ένα άπειρο σχήμα που εκτείνεται πέρα από τον ορατό υλικό κόσμο. Για πολλούς στον ισλαμικό κόσμο συγκεκριμένα, συμβολίζει το άπειρο, και ως εκ τούτου, τη φύση της δημιουργίας ενός Θεού.

 

 

Σταδιακά ωστόσο, σχηματοποιείται και σχηματίζεται μια εξαιρετική αφαιρετική μορφή φύλλων και ημίφυλλων με επαναλαμβανόμενες έλικες. Στον 9^ο αιώνα εμφανίζεται για πρώτη φορά η πλήρης μεταμόρφωση του φυτικού κοσμήματος, που πλέον αποδίδεται με την λεγόμενη λοξότμητη τεχνική.

 

Στην Ευρώπη από την Αναγέννηση μέχρι τις αρχές του 19^ου αιώνα, τα αραβουργήματα χρησιμοποιούνταν στην διακόσμηση των χειρογράφων, των τοίχων, των επίπλων, καθώς και στην μεταλλοτεχνία και στην αγγειοπλαστική. Στην Ρώμη, τα αραβουργήματα γνώρισαν και εκεί ιδιαίτερη άνθηση, σύμφωνα με αποκαλύψεις αρχαιολογικών ανασκαφών πήραν επίσης και την ονομασία «γκροτέσκο». [Ο όρος «grotesque» αποδόθηκε στις φαντασμαγορικές νωπογραφίες που βρέθηκαν στα διαμερίσματα (grotte=κρύπτες) ρωμαϊκών κτηρίων στα τέλη του 15^ου αιώνα. Οι παραστάσεις αυτές στις οποίες ανθρώπινα και ζωώδη μοτίβα συνδυάζονταν κατά τρόπο εκκεντρικό και αλλόκοτο με διακοσμήσεις φυλλωμάτων και λουλουδιών.]

 

 

Τα αραβουργήματα της Αναγέννησης κράτησαν την παράδοση της κλασικής ευμετριας, της ελευθερίας στην λεπτομέρεια και της ετερογένειας στην διακόσμηση. Μετά την εμφάνιση του Μπαρόκ, η χρήση του αραβουργήματος σχεδόν εγκαταλείφτηκε. Παρόλα αυτά μέχρι και τον 18^ο αιώνα βρίσκουμε παραδείγματα της τέχνης αυτής.

 

Πηγές: 1. Μουσείο Μπενάκη, 2. Αρχείο Larousse, 3. Αγγελική Παπαγεωργοπούλου, Μελέτη «Η παρουσία του γκροτέσκο στην διηγηματογραφία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και του Charles Dickens»